Zarys produkcji mydła
Proces produkcji mydła rozpoczyna się przygotowaniem surowców. Kompozycja tłuszczów i innych składników przeznaczonych do zmydlania stanowi tzw. osnowę.
Właściwy proces wytwarzania mydeł można podzielić na dwa etapy:
• warzenie lub gotowanie mydła, którego celem jest zmydlenie surowców tłuszczowych i wytworzenie masy mydlanej;
• konfekcjonowanie, które prowadzi do nadania mydłu postaci i właściwości, jakich wymaga konsument.
W pierwszym etapie tłuszcz z niewielką ilością ługu sodowego (wodny stężony roztwór NaOH) wraz z wodą ogrzewa się do momentu sklejenia się masy. Następnie stopniowo dodaje się pozostałą ilość tłuszczu i dalszą część ługu, stale mieszając. W urządzeniach periodycznych proces ten trwa ok. 2-5 godzin i nazywa się zmydlaniem właściwym.
Następnie prowadzi się proces domydlania, polegający na dodaniu wody przy ciągłym mieszaniu do momentu, aż masa mydlana zacznie ciągnąć się jak nić.
W celu oddzielenia mydła od reszty składników prowadzi się wysalanie masy mydlanej. Polega ono na stopniowym dodawaniu do masy mydlanej solanki (stężonego roztworu soli kuchennej) lub soli stałej, ciągle mieszając zawartość. Z roztworu wytrąca się mydło, które wypływa ku górze. Po pewnym czasie następuje rozwarstwienie na warstwę mydlaną i ług spodni, zawierający glicerynę. Ług spodni usuwa się, a czynność wysalania powtarza wielokrotnie. Uzyskanym produktem jest tzw. wysół.
Równolegle w drugim urządzeniu przeprowadza się zmydlanie surowców kwasowych, wchodzących w skład mydła, takich jak kalafonia lub kwasy tłuszczowe. Po wysoleniu otrzymuje się wysól pomocniczy, który miesza się z wysołem podstawowym.
Mieszanina wysołu podstawowego i pomocniczego jest poddawana szlifowaniu. Polega ono na wolnym dolewaniu wody, przy energicznym mieszaniu zawartości parą wodną, oraz dodaniu niewielkiej ilości ługu sodowego. Kilkakrotnie powtarzana czynność wysalania i szlifowania ma na celu usunięcie z mydła gliceryny i innych zanieczyszczeń, szczególnie barwnych.
Po ostatnim, końcowym rozwarstwieniu uzyskuje się wysół i tzw. klej. Wysół spuszcza się, chłodzi i suszy. W zależności od zastosowanych procesów chłodzenia i suszenia oraz mechanicznej obróbki można uzyskiwać mydło bezpośrednio w kawałkach lub w postaci wiórków, które mogą być ucierane i zgniatane w sztaby mydlane lub formowane w kostki. Uzyskane w ten sposób mydło nazywa się mydłem rdzeniowym, które może stanowić gotowy produkt lub być poddawane konfekcjonowaniu.
Najważniejszymi parametrami, które decydują o jakości mydła rdzeniowego i powinny być kontrolowane w procesie produkcji są:
– zawartość wolnych alkaliów żrących,
– zawartość nie zmydlonego tłuszczu,
– zawartość chlorków.
Zawartość wolnych alkaliów żrących oznacza pozostałość nieprzereagowanego ługu sodowego w mydle. Ług sodowy i potasowy należą do substancji żrących, powodują podrażnienia skóry, a w szczególności są niebezpieczne dla oczu, ponieważ w kontakcie z nimi mogą prowadzić do trwałej utraty wzroku. W związku z tym parametr ten musi być ściśle kontrolowany, zwłaszcza przy produkcji mydeł dla dzieci.
Zawartość nie zmydlonego tłuszczu oznacza pozostałość surowca tłuszczowego w mydle. Nie zmydlone tłuszcze powodują obniżenie zdolności piorącej mydła, zmieniają niekorzystnie jego zapach, szczególnie w przypadku tłuszczów nienasyconych, które ulegają jełczeniu.
Zawartość chlorków wynika z pozostałości soli kuchennej (NaCl) w mydle po procesach wysalania. Nadmierna ich ilość zwiększa kruchość mydła.
